خودمراقبتی در تیروئیدکتومی( بر داشتن تیروئید بوسیله جراحی )

تعریف غده تیرو ئید : تیروئید غده ایی است پر وانه ایی که در جلوی گردن پایین حنجره و بالای استخوان تر قوه قرار دارد .تیروئید دو نوع هورمون تولید می کند کار این هورمونها تنظیم چگونگی مصرف و ذخیره انر ژی در بدن است.در حقیقت تیروئید مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن است عملکرد تیروئید توسط غده ی دیگری در مغز به نام ( غده ی هیپو فیز ) تنظیم می شود.

اختلالات تیروئیدی شامل :

1. کم کاری

2 .پر کاری

3. وجود توده یا ندول که ممکن است بد خیم یا خوش خیم باشد.  

اگر تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نکند دچار کم کاری است ،شایع ترین بیماری تیروئید است ودر زنان بیشتر دیده می شود .کم کاری با علائمی چون : خشکی و ضخیم شدن پو ست- کاهش ضربان قلب-کاهش تعریق –خستگی و اختلال خواب – تنگی نفس -پف آلود شدن چشم ها  و تورم زیر چشم همراه است .

در پر کاری فرد علائمی چون خیرگی در دیدن اشیا- طپش قلب – عرق ریزش – عصبانیت _تحریک پذیری بیمار –عدم تحمل گرما –لرزش دستها –پوست نرم و مر طوب –کاهش وزن پیش رونده-قطع قاعدگی –وجود  دارد .

جراحی تیروئید پرو سه ایی است که در آن کل یا بخشی از تیروئید بر داشته می شود .بر داشتن غده ی تیروئید در طی جراحی برای درمان بیماریهای تیروئید ی مانند بد خیمی ها – بزرگ شدن تیرو ئید به علت وجود توده های خوش خیم – تیروئید پر کار ( در مواردی که علائم شدید باشد و به درمان دارویی جواب نداده باشد ) انجام می شود .

توجهات و مراقبتهای بعد از عمل

پس از جراحی و برگشت به بخش جراحی در ناحیه ی گلو دارای یک پانسمان می باشید. گاهی توسط جراح لوله ایی در ناحیه عمل جا سازی می شود تا ترشحات را خارج کند معمولا 24تا48 ساعت پس از عمل بدستور جراح این لوله ( درن ) خارج می شود .در رو زهای اول پس از جراحی مقداری درد خواهید داشت که با تزریق مسکن های تجویز شده کاهش یافته و کنترل می شود در زمان استراحت در منزل و پس از ترخیص مسکن خوراکی توسط پزشک تجویز می شود .گاهی 10تا14 روز پس از جراحی ممکن است فرد در ناحیه ی عمل گلو درد را احساس کند که به مرور بر طرف می شود .

تورم و کبودی در ناحیه برش جراحی چند روز وجود دارد که در روز دوم و سوم بعد از عمل به حداکثر می­رسد.

اغلب اشکال در بلعیدن دیده می­شود و افراد از یک احساس پری در ناحیه پایین گردن  یا سفتی گردن برای حدود یک ماه شکایت دارند.در چند روز اول بعد از عمل مختصری خشونت صدا طبیعی است.

بیشتر بیماران مختصری درد را تجربه می­کنند، اما بعضی از بیماران ممکن است از سفتی  و درد در ناحیه شانه، گردن و پشت و یا سردردهای تنشی برای چند روز شکایت داشته باشند.

رژیم غذایی

روز اول  استفاده از مایعات غلیظ توصیه می­شود.

در روز دوم، استفاده از غذاهای نرم که نیاز به جویدن ندارد توصیه می­شود. مانند پورۀ سیب زمینی، نیمرو هم زده، میلک شیک، حلیم ..... ظرف یک هفته شما قادر خواهید بود یک رژیم معمولی را شروع کنید.بعد از جراحی تیروئید به دلیل افزایش فعالیتهای درون بدن و تخلیه سریع مخازن قند در بدن ( گلیکوژن)لازم است شما غذاهای سر شار از کالری ( حاوی ویتامین و پرو تئین ) مصرف نمایید . از مصرف چایی – قهوه – نوشابه های گاز دار خودداری کنید .

پس از ترخیص از بیمارستان، شما باید یک هفته در منزل استراحت نمایید.

از برداشتن اجسام سنگین اجتناب کنید.توصیه می­شود هنگام خواب سه عدد بالش زیر سر خود بگذارید تا سر شما بالاتر از سطح قلب باشد.و وضعیت نیمه نشسته داشته باشید تا مانع وارد آمدن فشار به ناحیه گردن شوید .

در دو هفته اول بعد از عمل، هیچ ورزشی انجام ندهید . در هفته سوم، فقط مجاز به انجام ورزشهای سبک هستید.

تا یک ماه از انجام ورزشهای تماسی نظیر انجام ورزشهای رزمی خودداری کنید.

برای حداقل 3 هفته از کش و قوس دادن گردن خود یا کشیدن آن به عقب خودداری کنید چراکه باعث تحت کشش قرار گرفتن برش جراحی می­شود.

مراقبت از زخم:

بعد از برداشتن پانسمان گردن یک چسب کوچک  تا 10 روز بر روی گردن شما باقی می­ماند.روز بعد از عمل میتوانید دوش بگیرید. اگر زخم شما خیس شد به آرامی با یک حوله تمیز آن را خشک کنید. روی زخم پماد یا کرمی قرار ندهید.

عوارض جراحی تیروئید شامل :ورم ناحیه عمل – خونریزی- جمع شدن خون در ناحیه برش جراحی –تغییر صدا –می باشد در صورت بروز هر کدام از این عوارض سریعا توسط پزشک معالج جهت در مان اقدام می شود .همه برشهای جراحی به نور آفتاب حساس هستند. توصیه می­شود بعد از بهبودی کامل برش جراحی تا 6 ماه از ضد آفتاب روی برش جراحی استفاده شود.

داروها :

اگر تیروئید به طور کامل برداشته شده است پزشک برای شما داروهای جایگزین کننده هورمون تیروئید (لووتیروکسین)  تجویز می کند .جذب این دارو در حالت ناشتا بیشتر است. پس سعی کنید صبح ها، نیم ساعت قبل از صبحانه آن را میل کنید .از آنجایی که این دارو باعث بی­خوابی می­شود بهتر است صبح ها در یک ساعت مشخص خورده شود.

لووتیروکسین می­تواند روی سطح خونی بسیاری از داروها تاثیر بگذارد. به هر پزشکی که مراجعه می­کنید حتماً مصرف لووتیروکسین را یادآوری کنید.

بیماری­های دستگاه گوارش مانند اسهال می­تواند بر روی جذب دارو تاثیر بگذارد، در صورت ابتلا به این بیماری ها پزشک خود را مطلع کنید.برای کنترل دوز داروی مصرفی خود، هرچند وقت یک بار آزمایش TSH بدهید.

اگر یک نوبت را فراموش کردید، زمانی که آن را به یاد آوردید، مصرفش کنید. البته اگر تقریبا موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید.

مقدار دارو را دو برابر نکنید تغییر میزان دارو فقط به عهده پزشک است . اگر دو نوبت یا بیشتر را فراموش کردید برای تعیین یک برنامه جدید با پزشکتان مشورت کنید.

علائم هشدار

در صورت بروز هر یک از علایم زیر، مصرف لووتیروکسین را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید: درد قفسه سینه، ضربان قلب تند، تنگی نفس، سردرد شدید یا بثورات جلدی.

در صور تیکه تب و لرز ، تنگی نفس ، بیقراری ودرد ، اختلال خواب و استراحت داشتید حتما به جراح خود اطلاع داده و به مرکز در مانی مرا جعه نمایید .

اگر دچار علایم زیر شدید یعنی مقدار داروی مصرفی شما بیش از نیاز بدنتان است و باید مقدار دارو را با صلاحدید پزشک کاهش دهید: اسهال، تب، تحمل نکردن گرما، تعریق، بی‌قراری، تحریک پذیری، لرزش دستان، مشکل در به خواب رفتن، تغییرات دوره ماهانه، اشتها و یا کاهش وزن.

از آن جاییکه احتمال کاهش کلسیم خون بعد از عمل جراحی وجود دارد ( مانند چنگ شدن انگشتان با انقباضات غیر عادی عضلات ) ممکن است توسط پزشک برای شما قرصهای کربنات کلسیم تجویز شود .قرص را با یک لیوان پر آب به استفاده کنید. در طول روز مایعات فراوان(6-8 لیوان) مصرف کنید.

مکمل ویتامین D(کلسی تریول) را برای جذب بهتر کلسیم را طبق دستور پزشک معالج - مرتب مصرف کنید.

پیگیری های پس از ترخیص و معاینه توسط جراح را در برنامه خود قرار دهید .در صورتیکه دچار بیماریهای زمینه ایی مانند دیابت – فشار خون – بیماریهای قلب و عروق یا بیماریهای انسدادی ریه ( تنگی نفس )می باشید حتما با مشورت پزشک معالج خود ، کنترل این بیماریها راجدی بگیرید .

 

منبع : پرستاری داخلی جراحی برو نر سو دارث ویراست چهارم ترجمه دکتر سمیه غفاری

زیر نظر دکتر انور الیاسی متخصص جراحی عمومی

 

واحد آموزش سلامت مرکز آموزشی در مانی کوثر